Driving @ Mulholland

Έκανα υπομονή και κρατήθηκα τόσο καιρό μακριά από clues και επεξηγήσεις που κυκλοφορούν στο Internet θέλοντας να δώσω ανεπηρέαστος δικές μου ερμηνείες. Διάβασα μόνον –μετά από καιρό- τα “10 κλειδιά του μυστηρίου” που μου έστειλε ο αξιότιμος mr enteka, τα οποία αποτελούν μετάφραση της λίστας που υπάρχει στα trivia της ταινίας {μέσω Imdb}.

Τα 10 αυτά σημεία (υποτίθεται ότι) είναι στοιχεία που έδωσε ο Lynch για να μπορέσει να “ξεκλειδώσει” ο θεατής το μυστήριο. Εάν τα έδωσε πράγματι ο Lynch η εξήγηση είναι απλούστατη. Σκεφτείτε το, είναι δυνατό να έκατσε ο Lynch να φάει τα μούτρα του για να φτιάξει μια τόσο ιδιαίτερη και μυστηριώδη σύνθεση και στη συνέχεια να έδωσε 10 στοιχεία που λύνουν τα πάντα; Όποιος το πιστεύει και προσπαθεί να βρει βαθύτερα νοήματα κυνηγώντας τα στοιχεία είναι βαθιά νυχτωμένος.

Όχι ότι τα 10 σημεία δεν έχουν βάση. Μπορεί να βρει κανείς πληροφορίες που δεν είχε προσέξει {πχ η ταινία στην οποία γνώρισε η Diane την Camila ήταν το Sylvia North Story το οποίο γυριζόταν στο όνειρο της Diane όταν η Betty πήγε να κάνει δοκιμαστικό}, αλλά σε καμιά περίπτωση τα δέκα σημεία δε μπορούν να βοηθήσουν τον θεατή να βρει βαθύτερο νόημα. Η λίστα με τα 10 κλειδιά είναι στην ουσία ένα καλοστημένο αστείο σε όσους εξυπνάκηδες –σαν εμένα στην προκειμένη περίπτωση- προσπαθούν να εξηγήσουν τα πάντα αντί να αρκεστούν στην εμπειρία που βιώνουν κατά τη διάρκεια της θέασης.

- - - - - - -

Λοιπόν ας προσπαθήσουμε να βάλουμε τα πράγματα σε μια τάξη. Καταρχάς όλο το πρώτο κομμάτι της ταινίας (ως το 1:50:00 περίπου) είναι ένα όνειρο που βλέπει η Diane. Δεν είναι τυχαίο άλλωστε ότι στην αρχή της ταινίας ακριβώς πριν αρχίσουν να πέφτουν οι τίτλοι, ακούμε έναν άνθρωπο να κοιμάται ενώ στο πλάνο φαίνονται σεντόνια. Ότι ακολουθεί στο δεύτερο σκέλος (>1:50:00 – περίπου μισή ώρα) είναι πραγματικότητα.

Στην ουσία οι σκηνές στο κομμάτι του ονείρου περιλαμβάνουν ανθρώπους και καταστάσεις που συναντούσε η Diane στην πραγματική της ζωή. Στο όνειρο βεβαίως τίποτε δεν είναι ξεκάθαρο και ακριβές. Υπάρχουν άνθρωποι σαν τη σερβιτόρα {από την οποία και πήρε το όνομά της η Diane στο όνειρο} που κρατάει τον ίδιο ρόλο, άλλοι σαν τη μητέρα του Adam Kesher που κρατάει άλλο ρόλο στο όνειρο, όπως και πολλοί και διάφοροι άνθρωποι που χωρίς απαραίτητα να τους γνωρίζει προσωπικά η Diane βρέθηκαν να παίζουν κάποιο ρόλο στο όνειρό της.

Για να ξεδιαλύνουμε την κατάσταση πρέπει να διευκρινιστεί πως οποιαδήποτε δράση συμβαίνει στο κομμάτι της πραγματικότητας εκτός από την πρώτη σκηνή με τη γειτόνισσα και την τελευταία με τα ανθρωπάκια όπου αυτοκτονεί η Diane (άιντε και τον αυνανισμό), όλες οι υπόλοιπες είναι flashback που σημαίνει ότι είχαν λάβει χώρο πριν κοιμηθεί η Diane δηλαδή πριν αρχίζει να βλέπει το όνειρο.

[Όποιος δεν έχει δει ταινία περισσότερες από 1-2 φορές καλύτερα να σταματήσει εδώ και να την ξαναδεί…]

Σε γενικές γραμμές καθ’ όλη τη διάρκεια του ονείρου η Diane έρχεται αντιμέτωπη με τους φόβους της μέσω του χαρακτήρα της Rita, {την οποία κυνηγούν είτε για να τη συλλάβουν είτε για να τη δολοφονήσουν}. Η αμνησία της Rita στην ουσία λειτουργεί ως πρόσχημα στο μυαλό της Diane που προσπαθεί να κρύψει τις ανησυχίες της (κατά τη διάρκεια του ονείρου).

Η Betty από την άλλη αντικατοπτρίζει τις επιθυμίες της Diane, η οποία θα ήθελε να είναι τόσο ευτυχισμένη όσο η Betty (που λαμποκοπάει), να είναι τόσο τέλεια ώστε να καμαρώνουν οι γονείς της για τις επιτυχίες της κόρης τους κτλ.

Ας δούμε όμως τι πληροφορίες παίρνουμε από το κομμάτι της πραγματικότητας:

Αρχικά ακούγεται συνεχές χτύπημα πόρτας (στην πραγματικότητα) {ο καουμπόη λέει στη Μπέτυ να ξυπνήσει (στο όνειρο)} για να δούμε ότι έξω από την πόρτα βρισκόταν η γειτόνισσα της Diane που ήθελε να πάρει κάποια πράγματά της.

Εδώ προσέχουμε ότι η Diane προφανώς είχε αλλάξει διαμέρισμα με τη γειτόνισσάς της όπως ακριβώς είχε κάνει {διαμέρισμα 12 <-> διαμέρισμα 17} στο όνειρο η Diane Selwyn την οποία βρήκαν νεκρή οι Betty με τη Rita.

Επίσης το σημαντικότερο στοιχείο από την επίσκεψη της γειτόνισσας είναι ότι φεύγοντας από το διαμέρισμα της Diane διακρίνεται το μπλε κλειδί πάνω στο τραπέζι.

Το μπλε κλειδί όπως μαθαίνουμε μετά από λίγο στη συνάντηση της Diane με τον τύπο που αναλαμβάνει τη δολοφονία της Camila σημαίνει πως ο τυπάς ολοκλήρωσε την αποστολή του, άρα η Camila ήταν ήδη νεκρή εξαιτίας της Diane όταν αυτή (η Diane) έβλεπε το όνειρο.

Επίσης η γειτόνισσα πληροφορεί την Diane ότι την γυρεύανε δύο ντεντέκτιβς, γεγονός που δικαιολογεί τη διαρκή αγωνία της Rita την οποία καταδίωκαν πολλοί και διάφοροι κατά τη διάρκεια του ονείρου.

Η βασικότερη πληροφορία λοιπόν που πήραμε είναι ότι η Camila έχει ήδη δολοφονηθεί εξαιτίας της Diane.

Τους λόγους τους μαθαίνουμε στη συνέχεια. Οι δυο τους ήταν ζευγάρι. Η Diane είχε “κολλήσει” ενώ η Camila έπαιζε γενικότερα παιχνίδια. Επίσης όπως φαίνεται στη δεξίωση {σε συνδυασμό με τα συμβάντα του ονείρου σχετικά με τα δοκιμαστικά και την επιλογή της ηθοποιού γενικότερα} αντιλαμβανόμαστε ότι η Diane είχε και κάποια απωθημένα (ζήλειας) καθώς πίστευε ότι η Camila της πήρε τον ρόλο που άξιζε στην ταινία Sylvia North Story στην οποία και πρωτογνωριστήκανε. [Μάλλον περνάει σε δεύτερη μοίρα η συγκεκριμένη πληροφορία].

Η Camila λοιπόν την παρατάει οριστικά για να παντρευτεί τον σκηνοθέτη Adam Kesher και η Diane μέσα στην απόγνωσή της αποφασίζει να πάρει εκδίκηση αναθέτοντας στον τυπά της επόμενης σκηνής τη δολοφονία της Camila. Η σκηνή αυτή είναι πολύ σημαντική για τη σύλληψη του νοήματος, όχι τόσο για τις εικόνες του πλάνου, αλλά κυρίως για την εξέλιξη της πλοκής. Είναι η στιγμή που η Diane παίρνει μια απόφαση που θα την κυνηγάει σε όλη της τη ζωή {ή σε ότι αφορά στον θεατή σε όλη την ταινία}. Όλοι οι φόβοι και οι ενοχές που κυνηγούν την Diane κατά τη διάρκεια του ονείρου ξεκινούν από αυτήν την απόφαση και ολοκληρώνονται με τον θάνατο της Camila (τον οποίο έχουμε πλέον αντιληφθεί).

Στην ταινία υπάρχουν ατελείωτες λεπτομέρειες που έχουν ως σκοπό να φτιάξουν ένα συνδετικό κρίκο ανάμεσα σε όνειρο και πραγματικότητα. Μια ασήμαντη λεπτομέρεια σε αυτή τη σκηνή είναι ότι ο δολοφόνος έχει μπροστά του ένα βιβλίο που κλέβει στο όνειρο της Diane από ένα θύμα του.

Σαφώς πιο σημαντική είναι η λεπτομέρεια με τον μελαχρινό άνθρωπο που είχε δει η Diane στον ύπνο της να κάθεται στη δική της θέση. Ο ίδιος μάλιστα βρίσκεται μπροστά στο ταμείο όπως ο φίλος του στο δικό του τρομαχτικό όνειρο. Τη στιγμή που διασταυρώνονται οι ματιές του μελαχρινού κυρίου και της Diane, η Diane είχε μόλις αναθέσει τη δολοφονία της Camila. Στην ουσία όλα όσα τρόμαζαν τον μελαχρινό κύριο στο όνειρο αποτελούν τους φόβους της Diane. Όλα όσα φοβάται βρίσκονται μέσα στο μπλε κουτί που κρατάει ο βρόμικος πλην τρομαχτικός “ζητιάνος” που βρίσκεται πίσω από τα Winkies. Το μπλε κουτί κρύβει όλες τις αλήθειες που δε μπορεί να αντιμετωπίσει η Diane. Τύψεις, ενοχές, όλα βρίσκονται μέσα στο μπλε κουτί και όλα πηγάζουν από την απόφαση της Diane και τη μετέπειτα δολοφονία της Camila.

Αφού λοιπόν έχουμε μάθει ότι η Diane είναι υπεύθυνη για τη δολοφονία της Camila πρέπει να προσπαθήσουμε να μπούμε στη θέση της καθώς η ταινία πλησιάζει προς το τέλος και να προσπαθήσουμε να αντιληφθούμε τι μπορεί να νιώθει. Το μπλε κουτί έχει πλέον ανοίξει και βγαίνουν από μέσα τα ανθρωπάκια, τα οποία δεν είναι άλλα από τα παππούδια που είχε συναντήσει η Betty στο αεροδρόμιο. Τα ίδια παππούδια εμφανίζονται και στην αρχή της ταινίας πριν τους τίτλους. Ας τα πάρουμε ένα ένα.

Στην αρχή της ταινίας βλέπουμε κόσμο να χορεύει και την Diane με τα παππούδια να χαμογελούν όλο καμάρι. Όπως έχουμε πλέον μάθει από τη δεξίωση (πραγματικότητα) η Diane αποφάσισε να γίνει ηθοποιός όταν κέρδισε σε ένα διαγωνισμό. Ο διαγωνισμός αυτός φαίνεται λοιπόν στην πρώτη σκηνή της ταινίας με τα τρία χαμογελαστά πρόσωπα να παρεμβάλλονται (Diane&παππούδια). Τα παππούδια είναι οι γονείς της που καμάρωναν για την επιτυχία της κόρης τους. Οι γονείς που θα ήθελε να είναι περήφανοι για αυτή και να καμαρώνουν όπως και στο όνειρο όταν συνάντησαν την Betty στο αεροδρόμιο. Η σκηνή με τα βλέμματά τους μέσα στο ταξί είναι διαφωτιστική. Αυτούς τους γονείς λοιπόν που θα ήθελε να καμαρώνουν για την κόρη τους γνωρίζει πολύ καλά ότι θα τους απογοητεύσει ανεπανόρθωτα. Δε θα μπορούσε να αντέξει τη ματιά τους όταν θα γινόταν γνωστή η αλήθεια.

Ακούγεται χτύπημα της πόρτας και τα παππούδια ως ανθρωπάκια περνάνε μέσα. (Λεπτομέρεια->) Κι όμως το χτύπημα της πόρτας δεν οφείλεται στα ανθρωπάκια, είναι πραγματικό και δυναμώνει ολοένα και περισσότερο ως που η πόρτα σπάει. Η Diane ξέρει πως όλα έχουν τελειώσει. Η σύλληψή της θα πραγματοποιηθεί σε λίγα δευτερόλεπτα και η ενοχή της θα είναι πλέον γεγονός. Τη στιγμή που καλείται να αντιμετωπίσει ένα τόσο ολέθριο λάθος το μόνο πράγμα που καρφώνεται στο μυαλό της είναι η απογοήτευση στο πρόσωπο των γονιών της. Δε μπορεί να αντιμετωπίσει στο μυαλό της τη δραματική αυτή εξέλιξη και αποφασίζει να δώσει τέλος αυτοκτονώντας. [Περισσότερα για τα ανθρωπάκια]

Εδώ μπορούμε να κάνουμε πέρασμα στο όνειρο. Ο θάνατος της Diane ίσως να μην είναι τόσο μεγάλη έκπληξη τελικά. Εχει ήδη αρχίσει να ωριμάζει η ιδέα στο μυαλό της Diane, πράγμα που φαίνεται καταρχάς όταν βρίσκουν τη Diane Selwyn νεκρή. Η νεκρή κοπέλα έχει το ίδιο όνομα, βρίσκεται στο ίδιο διαμέρισμα και είναι ξαπλωμένη στην ίδια στάση που ήταν και η Diane όταν ξυπνούσε από το όνειρο. Μόνη διαφορά το χρώμα της ρόμπας. Στο όνειρο ήταν μαύρη ώστε να γίνει πιο έντονο το στοιχείο του θανάτου. Το στοιχείο του θανάτου που εμφανίζεται και στο θέατρο στο περιβόητο Silencio Club.

Για το Silencio Club σίγουρα μπορούν να γραφτούν πολλά. Κατά την ταπεινή μου γνώμη χρησιμοποιείται από τον Lynch για να κάνει έντονη την κλιμάκωση τόσο σε ότι αφορά στο όνειρο -το οποίο αρχίζει πλέον να μοιάζει ως πιθανή (λέμε τώρα) εκδοχή- αλλά και στη δραματουργία. {Τόσο το έντονο κόκκινο της σκηνής όσο και το βαθύ μπλε της παραίσθησης ενδυναμώνουν το στοιχείο του ονείρου.} Πρόκειται για την ατμοσφαιρική σεκάνς που οδηγεί προς το δέσιμο του ονείρου με την πραγματικότητα. Ένα κομβικό σημείο…

Κατά τη διάρκεια της παράστασης βλέπουμε ότι τίποτε δεν είναι όπως φαίνεται, πως όλα είναι μια παραίσθηση και η Diane ταρακουνιέται – ίσως να αντιλαμβάνεται ότι έρχεται η στιγμή που όλη αυτή η ευχάριστη ονειρική οντότητα θα λάβει το τέλος της. Η τραγουδίστρια λιποθυμάει και η ανησυχία στα πρόσωπα των δύο γυναικών είναι έκδηλη. Η Betty βγάζει από την τσάντα της το μπλε κουτί και κοιτάζεται με τη Rita. Ξέρουν πλέον και οι δύο ότι το κουτί κρύβει ένα συνταρακτικό μυστικό. Το silencio από μόνο του ως ατάκα αποτελεί έναν προάγγελο του θανάτου της Diane που πρόκειται να ακολουθήσει στη φιλμική αφήγηση. Δεν πρόκειται απλώς για το θάνατο, αλλά και για τη λύτρωση της Diane από τα βάσανά της.

Οι δύο γυναίκες έχουν γυρίσει σπίτι. Η Rita σιγουρεύεται ότι δεν είναι δίπλα της η Betty και αποφασίζει να δοκιμάσει να ανοίξει το μπλε κουτί με το περίεργο μπλε αντικείμενο που είχε βρει στη δική της τσάντα με τα χρήματα. Το κουτί ανοίγει και η Rita καταρρέει. Μέσα στο μυαλό της Diane η Rita έχει μόλις συνειδητοποιήσει το θάνατο της Camila, καθώς η ίδια στην ουσία δεν υπάρχει )όπως και το μπλε κουτί) – είναι μια ονειρική οντότητα, για αυτό και η θεία Ρουθ που επιστρέφει στο δωμάτιο δε βρίσκει τίποτε.

- - - - -

Πέρα από κάποια γεγονότα για τα οποία πιστεύω πως υπάρχει σαφής εξήγηση η ταινία εξελίσσεται σε μια καθαρά ονειρική ατμόσφαιρα. Αυτό που πρέπει να κάνει ο θεατής είναι να προσπαθήσει να αφεθεί και να τη βιώσει όσο καλύτερα γίνεται αντί να ψάχνει τις λεπτομέρειες. Τη συγκεκριμένη μελέτη την έκανα έχοντας δει ήδη τρεις φορές την ταινία σε διάστημα 5 ετών και θέλοντας να τη δω αυτή τη φορά με σκοπό την ανάλυση (από βίτσΧιο) και όχι την εμπειρία {4^η θέαση με dvd}. Σίγουρα ο καθένας μπορεί να δώσει δικές του ερμηνείες πιθανότατα αναζητώντας τες στα δικά του προσωπικά βιώματα, οπότε μην αντιμετωπίζετε το κείμενο σα να περιέχει την “απόλυτη αλήθεια”.

Θα μπορούσα να γράψω για αρκετές ακόμη λεπτομέρειες, δε θέλω όμως να χαθεί το νόημα. Επαναλαμβάνω πως τα περισσότερα σημεία χρησιμοποιούνται για τη σύνδεση του ονείρου με την πραγματικότητα. Ενδεικτικά και μόνο παραθέτω κάποια σημεία που θυμάμαι και ίσως αξίζουν την προσοχή σας:

-Το ατύχημα που συμβαίνει στη Rita είναι στο δρόμο που οδηγούσε στη δεξίωση {Mulholland DR}. Η Diane όπως και η Rita επισημάνει πως ο οδηγός έχει κάνει λάθος.

-Σε μια μυστηριώδη σκηνή με τηλεφωνήματα (στο όνειρο), χτυπάει το τηλέφωνο δίπλα στο κόκκινο πορτατίφ. Το τηλέφωνο αυτό στην πραγματικότητα ανήκει στη Diana.

- Ο Καουμπόη εμφανίζεται στη δεξίωση όπως και υποχόνδριος κύριος που φτύνει τον εσπρέσο.

-Η ταινία στην οποία γνωρίστηκαν η Camila με τη Diane είναι το ‘Sylvia North Story’ με σκηνοθέτη τον Bob Brooker όπως και στην audition και το δοκιμαστικό.

-Ο δολοφόνος κρατάει το ίδιο μαύρο βιβλίο.

-Η θεία Ρουθ έχει πεθάνει.

-Το μυστηριώδες μπλε αντικείμενο με το οποίο ανοίγει η Rita το μπλε κουτί, αλλάζει ελαφρώς σχήμα όταν βγαίνει από το ξεκλειδωμένο πλέον κουτί.

Τέλος ο ζητιάνος όπως και η κυρία με τα μπλε μαλλια (τελευταία σκηνή) έχουν καθαρά συμβολικό χαρακτήρα.

Ο βρόμικος ζητιάνος κρατάει στα χέρια του το μπλε κουτί με τις βρόμικες σκέψεις και μυστικά της Diane.

Η κυρία με τα μπλε μαλλιά – που βρισκόταν και τον εξώστη του Silencio- συνοδεύεται από έντονα θεατρικά στοιχεία όπως είναι άλλωστε απαραίτητο για την υποστήριξη του ‘silencio’.