Τι θέλει να πει ο ποιητής;

Πόσες φορές δε μας απασχόλησε το ερώτημα αυτό κατά τη διάρκεια των μαθητικών μας χρόνων. Οφείλω πάντως να ομολογήσω ότι οι φιλόλογοι που είχα στο σχολείο ήταν οι καλύτεροι. Ποιήματα του Ρίτσου και του Ελύτη, όπως και διηγήματα του Κάφκα και του Καμύ φάνταζαν σα παραμυθάκια στα μάτια των καθηγητάδων μου. Τι θέλει να πει ο ποιητής. Ω τι αστεία ερώτηση. Η απάντηση έμοιαζε πάντα τόσο αυτονόητη, ειπωμένη από το στόμα του καθηγητή, που με έκανε να απορώ. Η απόλυτη σιγουριά που διέκρινα στο πρόσωπο του, όταν αυτός μας έδινε την απάντηση, με έκανε να πιστεύω πως ήταν τουλάχιστον αδύνατο να κατανοήσω το βαθύτερο νόημα οποιουδήποτε μυθιστορήματος. Το πήρα λοιπόν από μικρός απόφαση πως η λογοτεχνία δεν ήτανε για μένα.

Έπρεπε να γίνω 20 χρονών για να ξεπεράσω τη φοβία μου αρχίζοντας δειλά δειλά να διαβάζω μυθιστορήματα. Μου πήρε επίσης πολλά χρόνια για να καταλάβω ότι οι στίχοι ενός ποιήματος ή τραγουδιού (όπως και οι εναλλαγές των σκηνών μιας ταινίας) δεν είναι απαραίτητο να είναι απόλυτα ερμηνεύσιμοι,. Πίστευα βλέπετε πως πρέπει πάντα να καταλαβαίνει ο κόσμος τι ακριβώς θέλει να πει ο ποιητής.

Σήμερα θα σχολιάσω ένα συγκεκριμένο στίχο από ‘Υπόγεια Ρεύματα’

«Άντε γαμήσου καινούρια Σελήνη»

Το άλμπουμ που περιέχει το τραγούδι με το συγκεκριμένο στίχο κυκλοφόρησε πριν από 7 περίπου χρόνια. Από τότε αναρωτήθηκα πολλές φορές τι ήθελε να πει ο ποιητής. Ποια είναι αυτή η καινούρια Σελήνη και τι του ‘χει κάνει για να της συμπεριφέρεται με αυτόν τον τρόπο. Ακριβής απάντηση δε δόθηκε ποτέ.

Είχαν περάσει πολλά χρόνια από τότε που με προβλημάτισε για τελευταία φορά ο εν λόγω στίχος. Προχθές το βράδυ γύρισα σπίτι φορτωμένος. Δεν ήξερα τι μου έφταιγε. Τα είχα βάλει με τους πάντες και τα πάντα, ακόμα και με τον εαυτό μου (προπαντός με τον εαυτό μου). Διάφορα ερωτήματα υπαρξιακού χαρακτήρα βασάνιζαν το φτωχό μου μυαλουδάκι (ναι ήταν από εκείνες τις περίεργες νύχτες) Πόσες φορές δείλιασα δυσκολεύοντας μόνος μου τη ζωή μου, πόσες φορές αφέθηκα επιτρέποντας την καθημερινότητα να με προσπεράσει κτλ. Ένιωσα την ανάγκη να κάνω μια νέα αρχή, φωνάζοντας ένα πελώριο «Άντε γαμήσου» αλλά δεν ήξερα σε ποιόν απευθυνόταν το μπινελίκι. Τότε ξαφνικά μου ήρθε στο μυαλό αυτός ο ξεχασμένος στίχος. «Άντε γαμήσου καινούρια Σελήνη». Εξακολουθώ να μην κατανοώ πλήρως τι ακριβώς ήθελε να πει ο ποιητής, αλλά για πρώτη φορά νιώθω αυτόν το στίχο τόσο οικείο. Το επόμενο πρωινό έψαξα στο Internet να βρω τους στίχους ολόκληρου του κομματιού. Πράγματι αυτή τη φορά οι στίχοι βγάζανε κάποιο νόημα. Δε μοιάζανε με τους στίχους που είχα διαβάσει πριν από 7 χρόνια.

Το λοιπόν (αγαπημένη ατάκα του θεολόγου μας, τελικά με στιγμάτισε ο μπαγάσας), για να κλείσω κάπως το παραλήρημά μου, πιστεύω ακράδαντα πως οι στίχοι ενός τραγουδιού (ή ποιήματος) δεν είναι απαραίτητο να ερμηνεύονται με τον ίδιο τρόπο από όλους τους ακροατές. Δε με νοιάζει τι πιστεύεις εσύ πως θέλει να πει ο ποιητής, με νοιάζει τι μου λένε εμένα οι στίχοι του. Ο καθένας μπορεί να ερμηνεύσει με το δικό του τρόπο τους στίχους ενός τραγουδιού ανάλογα με τα δικά του προσωπικά βιώματα. Ένας στίχος μπορεί να μιλάει με διαφορετικό τρόπο στον κάθε ακροατή. Κάποτε θα πρέπει να κατανοήσουν οι ειδήμονες της φιλολογίας πως τα σχετικά μαθήματα θα πρέπει να διδάσκονται με διαφορετικό τρόπο. Θα πρέπει να είναι πιο προσιτά στους μαθητές, χωρίς να απορρίπτεται αβίαστα η κρίση τους. Δεν είναι δυνατό να παρουσιάζεται η άποψη του καθηγητή ή του Πατάκη (βλ. βοηθήματα) αν προτιμάτε ως πανάκεια. Κλείνω λοιπόν το post αυτό παραθέτοντας τους στίχους του τραγουδιού ‘Καινούρια Σελήνη’. Ο καθένας σας μπορεί να τους ερμηνεύσει με το δικό του τρόπο. Πάντως δε θα είμαι εγώ αυτός που θα σας κρίνει.

ΚΑΙΝΟΥΡΙΑ ΣΕΛΗΝΗ

Κρύβω τη φρίκη στην άδεια καρδιά μου
Ξερνάω απλόχερα την ανθρωπιά μου
Χορεύω γυμνός σ'ένα κύκλο που κλείνει
Κ ότι ξεχώρισα αλίμονο σβήνει

Φοράω τα αλλοιώτικα μικρά μυστικά μου
Ξενέρωτα όνειρα χτυπάν τη ματιά μου
Πετάω τα κουρέλια μου σε μαύρο καμίνι
Άντε γαμήσου καινούρια Σελήνη

Σβήνω το φως και απλώνω τα όρια
Μα εσείς πάντα εκεί κελιά μου πελώρια
Χτυπάω στους υγρούς τιτάνιους τοίχους σας
Και γράφω για σας γράφω τους στίχους σας